Czy wiesz, że Polacy są narodem o żelaznych płucach?

20 lutego 2017

Jeśli w Paryżu powietrze zanieczyszczone pyłem PM10 osiągnie poziom 80 μg/m3, ogłaszany jest alarm smogowy? W Polsce musielibyśmy taki alarm wszczynać kilkakrotnie (w Warszawie 6-krotnie, w Rybniku 51 razy i Krakowie – aż 100 razy!). Z tego powodu alarm smogowy u nas jest wszczynany przy zanieczyszczeniu na poziomie 300 μg/m3.

Dla porównania światowa Organizacja zdrowia WHO zaleciła, że dopuszczalnym dla zdrowia stężeniem PM 10:

norma średniego 24-godz. stężenia pyłu PM10: 50 µg/m3

norma średniego rocznego stężenia pyłu PM10: 20 µg/m3

norma średniego 24-godz. stężenia pyłu PM2,5: 25 µg/m3

norma średniego rocznego stężenia pyłu PM2,5: 10 µg/m3

Co roku polskie powietrze zabija 45 000 osób

Poziomy alarmowe w wybranych krajach, Źródło http://www.polskialarmsmogowy.pl

Ile rocznie palisz papierosów.

Nie palisz? To też palisz. Chodzi o groźną substancję, benzo[a]piren, która znajduje się w papierosach oraz w polskim powietrzu.

Benzo(a)piren (BaP) jest rakotwórczym zanieczyszczeniem organicznym. Narażenie na zanieczyszczenie BaP, który zazwyczaj powstaje w wyniku spalania drewna, jest powszechne, zwłaszcza w Europie Środkowej i Wschodniej. W 2013 r. jedna czwarta ludności miejskiej krajów UE-28 była narażona na stężenia BaP powyżej wartości docelowej, a aż 91% było narażone na stężenia BaP powyżej szacowanego poziomu ryzyka przyjętego przez WHO.

pisze Europejska Agencja Środowiska na swojej stronie http://www.eea.europa.eu.

Przebywając tylko jedną godzinę dziennie na „świeżym” powietrzu, ilość benzo[a]pirenu, którą wdychamy rocznie w przeliczeniu na papierosy to odpowiednio:

Elbląg 470
Gdańsk 617
Szczecin 679
Poznań 694
Warszawa 733
Częstochowa 860
Wrocław 1062
Łódź 1497
Katowice 1630
Zakopane 2655
Rybnik 3213

Skąd się bierze ta niebezpieczna substancja? W raporcie inspekcji Ochrony środowiska z 2014 roku przedstawiono ilościowo źródło zanieczyszczenia.

Tabela 2-1. Emisja wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w 2012 r. w Polsce. Źródło: Poland’s Informative Inventory Report 2013, Submission under UN ECE Convention on Long-range Transboundary Air Pollution

W tegorocznym raporcie o zanieczyszczeniu powietrza w Europie WHO pojawiło się zestawienie 50 miast Unii Europejskiej, w których najgorzej się oddycha. Aż 33 z nich leżą w naszym kraju!

Pisze na swojej stronie Gazeta Wyborcza.

Źródło: Gazeta wyborcza za WHO

W spawalnictwie jednym z głównych zagrożeń są dym i pył spawalniczy. Pył spawalniczy składa się z prostych i złożonych tlenków, krzemianów, fluorokrzemianów, fluorków oraz węglanów metali i niemetali. Dym spawalniczy natomiast to mieszanka pyłu i substancji chemicznych takich jak gaz.

W celu ochrony pracowników przed skutkami nadmiernego narażenia na substancje niebezpieczne, do ustawodawstwa wprowadzone są wartości określające dopuszczalne stężenia substancji w powietrzu na stanowiskach pracy. Wartości dopuszczalne (normatywy higieniczne) stanowią kryteria oceny narażenia zawodowego.

W Polsce obowiązują trzy kategorie najwyższych dopuszczalnych stężeń:

najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) – wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia,
najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) – wartość średnia stężenia, która nie powinna spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli utrzymuje się w środowisku nie dłużej niż 15 min i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina,
najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP) – wartość stężenia, która ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracowników nie może być w środowisku pracy przekroczona w żadnym momencie.

Źródło: Warunki pracy i poprawa bezpieczeństwa pracy w spawalnictwie, dr inż. Jolanta Matusiak, mgr inż. Joanna Wyciślik

Zgodnie z ROZPORZĄDZENIEM MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
Dz.U. 2002 nr 217 poz. 1833 wraz z późn. zmianami:

Wykaz wybranych wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń chemicznych i pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia w spawalniczym środowisku pracy
Nazwa substancji chemicznej / pyłowej	NDS µg/m3	NDSCh µg/m3
Pył zawierający wolną krzemionkę powyżej 50% pył całkowity pył respirabilny	2 000 300
Pył zawierający wolną krzemionkę od 2 do 50% pył całkowity pył respirabilny	4 000 1 000
Bar	500
Benzen	1 600
Benzo[a]piren	2
Chrom metaliczny CrII, CrIII	500
Chromiany(VI), dichromiany(VI)	100	300
Ditlenek węgla	9 000 000	27 000 000
Fluorki ( przeliczenie na F)	2000
Kadm (pył, dym) pył respirabilny	10 2
Mangan	300
Nikiel	25
Tlenek cynku (przelicz. Zn) dymy	5 000	10 000
Tlenek magnezu dymy pył	5 000 10 000
Tlenek węgla	23 000	117 000
Tlenki azotu	3 500	7 000
Ditlenek azotu	700	1 500
Ozon	150
Tlenki żelaza (przelicz. Fe)	5 000	10 000
Triltenek glinu (przelicz.Al) Pył całkowity Pył respirabilny	2 500 1 200
WWA	2
Miedź (przelicz. Cu)	200
Beryl ( przelicz.Be)	0,2

Stężenie szkodliwych substancji to nie jedyne zagrożenie w pracy spawacza.

Podczas spawania, cięcia i procedur pokrewnych, jak np. natrysk termiczny lub lutowanie występuje emisja dymów, gazów oraz cząstek. Emitowane substancje należy zakwalifikować jako materiały niebezpieczne.

Emitowane cząstki przedostają się do dróg oddechowych i dalej do pęcherzyków płucnych włącznie i – zależnie od składu chemicznego – mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, a nawet działać kancerogennie.

Emitowane substancje zawierają ponadto znaczną ilość nanocząsteczek, które przenikają do wnętrza komórek i mogą powodować schorzenia o nieznanym charakterze.

W pierwszej kolejności z uwagi na ochronę pracy, ale również w celu ochrony środowiska niezbędne jest wdrożenie działań służących oczyszczaniu powietrza. Wychwytywanie emisji w miejscu ich powstawania stanowi najlepszy sposób ochrony.

Czy wiesz, że…

Cząsteczki pyłu o średnicy powyżej 5 μm praktycznie w całości zatrzymywane są w górnych drogach oddechowych. Do pęcherzyków płucnych docierają pyły o średnicy poniżej 5 μm. Dalsze ich losy (tzw. frakcja respirabilna) zależą od właściwości fizykochemicznych, gównie od rozpuszczalności w wodzie.

Badania AWS (American Welding Society) dotyczące klasyfikacji cząstek:

98,9% powstających cząstek pyłu posiada wymiary mniejsze niż 400 nm (0,4 μm)
bardzo drobne nanocząstki mogą wnikać w komórki ludzkiego ciała

Wiele filtrów przepuszcza te mniejsze cząstki pyłu. Te najlepsze są skuteczne przy najmniejszych cząstkach pyłu, co przedstawia poniższy wykres.

Typowy rozkład ilościowy cząsteczek przy spawaniu i cięciu

Wspomniany wcześniej pył spawalniczy o wymiarze cząstek poniżej 1 μm nazywany jest pyłem respirabilnym. Cząstki pyłu przenikają do dróg oddechowych niepokrytych nabłonkiem migawkowym.

Cięższe cząstki to pył opadający, który osiada pod wpływem własnego ciężaru, jednak pozostaje w pomieszczeniu przez pewien czas.

Profilaktyka

Istnieją różne możliwości wychwytywania szkodliwych emisji

1. System wentylacji Push-Pull
system automatycznego oczyszczania filtra, sterowany zmiennym ciśnieniem niskokosztowy niski poziom hałasu Dowiedz się więcej >
2. Wentylacja wypierająca
system automatycznego oczyszczania filtra, sterowany zmiennym ciśnieniem nisko impulsowy strumień powietrza niskokosztowy Dowiedz się więcej >
3. Odciąg punktowy
samooczyszczający się filtr wraz z systemem bezzanieczyszczeniowego opróżniania pyłu Łatwość w jego przenoszeniu i zakres użytkowania równy 360˚ Dowiedz się więcej >
4. Wentylacja hal
2 procedury: wentylacja wyporowa (warstwowa) lub mieszana odciąg odbywa się na wysokości 4-6 m jako uzupełnienie opisanych powyżej procedur lub w przypadku niemożności zastosowania innych procedur Dowiedz się więcej >
5. Stosowanie środków ochrony indywidualnej takich, jak:
półmaski dowiedz się więcej>> przyłbice spawalnicze z filtrem dowiedz się więcej>>

Źródła:

INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA, Zanieczyszczenie powietrza wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi na stacjach tła miejskiego w Polsce w 2013 r., Warszawa 2014
http://www.polskialarmsmogowy.com.pl/
http://www.eea.europa.eu
http://wiadomosci.gazeta.pl
Warunki pracy i poprawa bezpieczeństwa pracy w spawalnictwie, dr inż. Jolanta Matusiak, mgr inż. Joanna Wyciślik
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. (Dz.U. 2002 nr 217 poz. 1833 wraz z późn. zmianami)
https://www.kemper.eu

Michał Figel